برکناری تیلرسون و تهدید برجام

2018/03/14 | 1396/12/23
برکناری تیلرسون , تهدید برجام
روز گذشته دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده در اقدامی ناگهانی وزیر امور خارجه اش آقای تیلرسون را از سمت خود برکنار کرده و مایک پمپئو رییس سازمان CIA را به جای وی منصوب کرد. این اقدام ترامپ به حدی غافلگیرکننده بود که باعث کاهش اعتماد عمومی به فرآیند تصمیم سازی در کاخ سفید شده و ضعف شدید دلار در بازار جهانی تبادلات ارزی را در پی داشت.     هر چند که از پیش گفته می شد که ترامپ و تیلرسون بر سر مسائل مهمی اختلاف نظر دارند و حتی شایع شده بود که ترامپ از سوی تیلرسون به عنوان یک «احمق» مورد اشاره قرار گرفته است، اما نوع برکناری وزیرخارجه پیشین آمریکا بازارها را نگران کرده است. طبق گفته یکی از دستیاران تیلرسون، وی از طریق حساب  Twitter ترامپ متوجه برکناری اش شده است و این در حالی است که وی تمایلی به ترک سمت خود در شرایط حساس و سرنوشت ساز کنونی نداشته است. نکته جالب اینکه شخصی که متن حاوی این عبارات را منتشر نمود – یعنی  -Steve Goldstein  - نیز بلافاصله توسط ترامپ از کار برکنار شد.

مایک پمپئو وزیر خارجه جدید آمریکا و برجام

می دانیم که ترامپ پیشتر از برجام به عنوان یکی از بدترین توافقات یاد کرده بود و خواهان تغییرات اساسی و یا لغو کلی این پیمان چندجانبه شده بود. یکی از موضوعات مورد اختلاف  ترامپ و تیلرسون نیز همین بحث برجام بوده است و در حالی که ترامپ موضع بسیار تهاجمی و ماجراجویانه برای از میان بردن این پیمان داشته، تیلرسون خواهان اتخاذ رویکردی معقولانه تر بوده و تمایل به همکاری های جهانی جهت اصلاح جزئی برجام در قالب یک رفتار هماهنگ با دیگر قدرت های بین المللی بوده است. اما مایک پمپئو رییس سابق سازمان CIA بر عکس تیلرسون فردی است که در زمینه اعمال فشار بیشتر بر ایران با ترامپ هماهنگی کامل دارد و پیش از این بارها این موضع تندروانه خود را به اثبات رسانده است.   وی که با 54 سال سن سابقه 3 بار حضور در کنگره آمریکا به عنوان یک جمهوریخواه تندرو را دارد، در خلال 14 ماهی که ریاست سازمان جاسوسی آمریکا را بر عهده داشت موضعی مقابله جویانه در خصوص ایران و دیگر کشورهای متخاصم با آمریکا مانند روسیه و کره شمالی اتخاذ کرده و درباره سوریه نیز اقدامات تندتری از سوی دولت آمریکا را خواستار بود. پمپئو قبلاً دولت ایران را با سازمان تروریستی داعش مقایسه کرده و ضمن «فاجعه بار» توصیف کردن آن، خواهان برچیده شدن برجام شده بود. بنا به پژوهش موسسه تحقیقاتی خاورمیانه، پمپئو همواره یکی از مخالفان ثابت قدم جمهوری اسلامی به شمار رفته و هوادار ایده تغییر رژیم در ایران بوده است. طبق همین یادداشت، پمپئو در زمره کسانی قرار داشته که در جهت ایجاد یک مقابله نظامی میان ایران و آمریکا گام برمی داشته اند. وی همچنین بشدت از حضور نظامی ایران – و همینطور روسیه – در سوریه نیز انتقاد کرده و خواهان به چالش کشیدن بشار اسد رییس جمهوری سوریه بوده است. از دید وی بشار اسد تنها عروسک خیمه شب بازی ایران است و مشکل بتوان متصور بود که با وجود ماندن وی در قدرت، منافع آمریکا در سوریه محقق گردد. خیلی از کارشناسان بر این باورند که با انتصاب وی به سمت وزیرخارجه آمریکا، این کشور نقش پررنگ تری نسبت به سال اول حکمرانی ترامپ در سوریه پیدا خواهدکرد که می تواند زمینه مقابله جدی تر با ایران و روسیه را فراهم آورد؛ به ویژه که پمپئو دیدگاه های به مراتب تندتری نسبت به روسها و لزوم برخورد با آنها داشته و قبلاً از تهدید روسیه برای آنچه که وی «دموکراسی غربی» می داند سخن گفته بوده است.

نتیجه گیری

به صورت کلی می توان چنین نتیجه گیری کرد که انتصاب پمپئو به سمت وزارت خارجه ایالات متحده – منهای نگرانی های که برای بازارهای مالی ایجاد کرده – به جدی تر شدن خطر تعلیق و یا لغو کلی پیمان برجام انجامیده و می تواند چالش های بیشتری برای دستگاه دیپلماسی کشورمان ایجاد نماید. در این مسیر، اتخاذ رویکردی معقولانه و همراه با جلب نظر دیگر قدرت های سیاسی و اقتصادی جهان می تواند این تهدید را به فرصتی جهت منزوی کردن خود ایالات متحده در بحبوحه جنگ تجاری این کشور ضد اروپا و چین تبدیل نماید و باعث ابقای پیمان برجام و موقعیت بین المللی کشورمان گردد؛ چرا که در 1 سال گذشته ثابت شده که ترامپ علیرغم شعارهای تندی که سر می دهد، فردی محاسبه گر و تاجرپیشه است و در صورتی که به این نتیجه برسد که هزینه انجام یک پروژه از سود احتمالی آن کمتر است، با چرخش و مانور از مواضع پیشین خود عقب نشینی کرده و وارد فاز مذاکره و سازش می گردد.

مطالب مشابه

مشاهده همه